Klauzula sumienia konstytucyjnym prawem każdego Obywatela

Czym jest klauzula sumienia (to zaś jest określane jako   moralna samoświadomość człowieka) będąca zarazem gwarancją realizacji prawa do wolności sumienia  ? To możliwość zachowania się z zasadami naszego sumienia, które ma oparcie w wyznawanych przez nas wartościach. Najbardziej znanym zastosowaniem tego Prawa zapisanego w Konstytucji, które dla tej przyczyny jest prawem każdego Obywatela, jest prawo np. lekarza do odmowy wykonania aborcji czyli zabicia nienarodzonego człowieka. I wokół tych kontekstów toczą się spory, które przez lewicową stronę sceny politycznej traktowane są nie jako przejaw pluralizmu poglądów, ale wojny ideologicznej.

W stosunku do lekarzy owa klauzula sumienia uregulowana jest explicite w Ustawie o zawodzie lekarz i lekarza dentysty z 5 grudnia 1996 roku, w art. 39 tejże :

„Lekarz może powstrzymać się od wykonania świadczeń zdrowotnych niezgodnych z jego sumieniem, z zastrzeżeniem art. 30, z tym że ma obowiązek odnotować ten fakt w dokumentacji medycznej. Lekarz wykonujący zawód na podstawie stosunku pracy albo w ramach służby ma także obowiązek uprzedniego powiadomienia na piśmie przełożonego”.

Art.30 zawarty w rozdziale zwanym  Zasady wykonywania zawodu lekarza, wskazuje na jedno oczywiste wydaje się ograniczenie prawa zawartego w art. 39 tj. :” Lekarz ma obowiązek udzielać pomocy lekarskiej w każdym przypadku, gdy zwłoka w jej udzieleniu mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia”

Lekarz ma zatem obowiązek, ratowania życia Człowieka w każdym przypadku. Ograniczenie omawianego tu przyrodzonego prawa wynika z konieczności obrony  przez lekarza wartości podstawowej dla każdego z nas tj. życia ludzkiego.

Sprzeciw sumienia jest elementem praw człowieka do wolności myśli, wyznania i sumienia. Z jednej strony jest to Prawo Obywatela, a z drugiej strony obowiązek nałożony na Państwo tak by Obywatel mógł je skutecznie realizować jak wskazuje w swej książce Prof. Oktawian Nawrot „Klauzula sumienia w Państwie prawa”

To prawo do realizowania wyznawanych przez siebie wartości Sumienia jest wartością przyrodzoną niezbywalną , będącą elementem godności człowieka co znalazło swój wyraz w zapisach Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 roku . I tak artykuł 30 tejże stanowi : „Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych”

W art. zaś 31 Konstytucji  czytamy : „

1. Wolność człowieka podlega ochronie prawnej.
2. Każdy jest obowiązany szanować wolności i prawa innych. Nikogo nie wolno zmuszać do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje.
3. Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.”

Z tych zapisów wynika, iż wolność sumienia i prawo do postępowania w zgodzie z wartościami własnego sumienia nie wymaga podstawy prawnej dla wyciągania z nich swoich praw w tym przedmiocie ( choć zarazem nie wyklucza podniesienia tej kwestii w sposób może czytelniejszy dla nie obeznanego czytelnika).  Wymaga zaś ustawowej podstawy wszelkie ograniczenie tych przyrodzonych Człowiekowi praw w tym zakresie. I badanie zgodności z Konstytucją może dotyczyć jedynie przepisu danej normy  ograniczającej korzystanie z owych przyrodzonych praw.

Ważne by  zdawać sobie sprawę, iż owa klauzula sumienia to element wyrażania prawa do sprzeciwu sumienia , które to zaś  stanowi element prawa do wolności, myśli,  sumienia oraz wyznania.

Wskazuje na to Art. 53 Konstytucji : „

1. Każdemu zapewnia się wolność sumienia i religii.
2. Wolność religii obejmuje wolność wyznawania lub przyjmowania religii według własnego wyboru oraz uzewnętrzniania indywidualnie lub z innymi, publicznie lub prywatnie, swojej religii przez uprawianie kultu, modlitwę, uczestniczenie w obrzędach, praktykowanie i nauczanie. Wolność religii obejmuje także posiadanie świątyń i innych miejsc kultu w zależności od potrzeb ludzi wierzących oraz prawo osób do korzystania z pomocy religijnej tam, gdzie się znajdują.”

Kontekst wskazywany w  w/w Artykułach Konstytucji opisują :

Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r i obowiązująca w Polsce od 19 stycznia 1993 stanowi  w części Wolność myśli, sumienia i wyznania w Art.9 :

1. Każdy ma prawo do wolności myśli, sumienia i wyznania; prawo to obejmuje wolność zmiany wyznania lub przekonań oraz wolność uzewnętrzniania indywidualnie lub wspólnie z innymi, publicznie lub prywatnie, swego wyznania lub przekonań przez uprawianie kultu, nauczanie, praktykowanie i czynności rytualne.
2. Wolność uzewnętrzniania wyznania lub przekonań może podlegać jedynie takim ograniczeniom, które są przewidziane przez ustawę i konieczne w społeczeństwie demokratycznym z uwagi na interesy bezpieczeństwa publicznego, ochronę porządku publicznego, zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności innych osób.

Oraz Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej z 1 grudnia 2009 roku, gdzie w Art. 10 nazwany określony jako : Wolność myśli, sumienia i religii stanowi się  :

1. Każdy ma prawo do wolności myśli, sumienia i religii. Prawo to obejmuje wolność zmiany religii lub przekonań oraz wolność uzewnętrzniania, indywidualnie lub wspólnie z innymi, publicznie lub prywatnie, swej religii lub przekonań poprzez uprawianie kultu, nauczanie, praktykowanie i uczestniczenie w obrzędach.
2. Uznaje się prawo do odmowy działania sprzecznego z własnym sumieniem, zgodnie z ustawami krajowymi regulującymi korzystanie z tego prawa.

W punkcie 2 podnosi się prawo do odmowy działań sprzecznych z wartościami konstytuującymi sumienie człowieka.

Tu warto dodać, iż to Polska Konstytucja wskazuje, jako źródło prawa w Polsce, że wartości związane z przyrodzoną godnością daną człowiekowi w niej znajdują gwarancję.

Kwestia więc podstawową jest to, iż wolność sumienia, rozumiana tutaj jako prawo do sprzeciwu sumienia, jest niezbywalnym prawem i jej ograniczenie może nastąpić jedynie w drodze Ustawy i dla realizacji wyższego celu jakim jest np. życie ludzkie i jego ratowanie. Tu można dodać, iż Konwencja o prawach dziecka ONZ w części I i Art. 1 wskazuje, iż dzieckiem jest istota ludzka poniżej 18 roku życia. Co jest istotne z wywodzenia prawa do sprzeciwu sumienia przez lekarzy w kontekście aborcji. Zwrócić trzeba uwagę, iż takiemu nienarodzonemu człowiekowi przysługują takie same przyrodzone prawa jak nam już narodzonym. Tak więc te wskazujące na przyrodzoną godność człowieka – wyrażającą się w jego prawie do życia.

Kim trzeba być by odbierać celowo drugiemu człowiekowi takie prawo ? Kim trzeba być by zmuszać drugiego człowieka do odbierania takiego prawa nienarodzonemu dziecku ? To są pytania, które cisną się na usta.

W kontekście klauzuli sumienia mówi się zwykle o zawodach medycznych. Warto tu dodać, iż w

przypadku np. farmaceutów branżowe czasopisma błędnie wskazują, iż farmaceuta nie może powoływać się na klauzulę sumienia. Co uwzględniwszy zapisy Konstytucji RP jest po prostu niewłaściwe . Takie błędne rozumienie przedstawia m.in. Rynek Zdrowia w Artykule : Pigułka “dzień po”. Farmaceuta nie może powołać się na klauzulę sumienia.

https://www.rynekzdrowia.pl/Prawo/Pigulka-dzien-po-Farmaceuta-nie-moze-powolac-sie-na-klauzule-sumienia,257021,2.html

Zwraca uwagę wzajemnie sprzeczny akapit, gdzie z jednej strony mówi się o czynności technicznej wydania przez farmaceutę leku ( zapominając o obowiązkach jakie spoczywają na farmaceucie w związku ze sprzedażą leku  ) a z drugiej strony mówi się, o dobrowolności. Z jednej strony więc zawiesza się na kołku Konstytucje z drugiej jak w artykule wskazuje się, iż może być zastąpiona Rozporządzeniem właściwego Ministra. Pojawia się pytanie po co nam Konstytucja w takim razie ? Na jaki czort ?

„W aptece nie ma możliwości uchylenia się od wydania antykoncepcji awaryjnej z uwagi na światopogląd. Z naszych informacji wynika, że Ministerstwo Zdrowia szykuje program pilotażowy, dobrowolny dla aptek, wprowadzający możliwość wydawania takiego leku przez farmaceutę.”

I kolejny :” Rozporządzenie ministra zdrowia ma zainicjować program pilotażowy, w ramach którego apteki od 1 maja dobrowolnie będą mogły wystawiać receptę farmaceutyczną na antykoncepcję awaryjną

Farmaceuci nie mogą natomiast zasłaniać się klauzulą sumienia przy wydawaniu takiego leku ani utrudniać do niego dostępu”

Gdyby miało to być faktem oznaczać to by musiało, iż rozporządzeniem można zawiesić regulacje konstytucyjne – co oczywiście nie jest możliwe. Nie można wszak zawiesić przyrodzonej człowiekowi godności i wynikających z niej praw. Gdyby taką informację medialną przyjąć za prawdziwą oznaczałoby to tylko tyle, iż ideologia bierze górę nad   przyrodzonym i stanowionym ( czytaj Konstytucja) prawem człowieka.

Jako obywatele padalibyśmy zatem ofiarami swoistego prawniczego terroryzmu. I należałoby przyjąć, że kraj w którym żyjemy stacza się w otchłań totalitaryzmu.

Warto zatem pamiętać o naszych prawach podstawowych i mieć na względzie perspektywę tego rodzaju, iż wojowniczki śmierci (jak nazywam wojujące feministki spod znaku pioruna ) chcą nie tylko już pozbawić nienarodzone dzieci ich życia, ale i nas obedrzeć z przyrodzonych nam praw.